Opium – historia jednego z najstarszych narkotyków

Opium – co to?

Opium to substancja uzyskiwana z wysuszonego soku niedojrzałych makówek maku lekarskiego. W starożytności wykorzystywano go w celach leczniczych i rytualnych, jako środek znieczulający, przeciwbólowy i odurzający. Opium produkuje się z mleczka makowego, płynnej substancji znajdującej się w rurach mlecznych maku. Sok ten, zawierający 15-28% alkaloidów, po utlenieniu zmienia barwę na brązową, a po zastygnięciu przypomina gumę, która z czasem twardnieje i staje się krucha.

Wysuszony sok z niedojrzałych makówek maku lekarskiego znany był już w czasach starożytnych. W ówczesnej Grecji, Persji oraz Egipcie, Indiach, Chinach i Rzymie opium wykorzystywano do celów leczniczych i rytualnych. Było środkiem znieczulającym, działającym przeciwbólowo oraz odurzającym.

Mak jako narkotyk

Mak lekarski jest surowcem do produkcji opium. Z niego pozyskuje się mleczko makowe, które po procesie suszenia i utleniania przekształca się w opium. Opium zawiera alkaloidy takie jak morfina, kodeina i tebaina, które mają właściwości psychoaktywne, odurzające i rozluźniające. Uprawa maku wysokomorfinowego oraz zbieranie mleczka makowego są w Polsce nielegalne.

Od mleczka do suszu

Opium produkuje się z mleczka (soku) makowego, czyli płynnej substancji, jaka znajduje się w rurach mlecznych maku. W jego składzie znajdują się m.in. alkaloidy, których stężenie wynosi 15-28%. Rzadki, białawy sok, który wydobywa się z naciętej makówki, na skutek utleniania zmienia swoją barwę na brązową. Kiedy zastygnie, przypomina gumę, która z czasem twardnieje i robi się krucha. Zdrapuje się go następnie z makówki i suszy.

Formy przyjmowania narkotyku

Opium przyjmuje się na różne sposoby:

• pijąc – jako nalewkę (laudanum), czyli zalewając opium spirytusem, alkoholem lub kwaskiem cytrynowym, bądź jako wywar przygotowany ze słomy makowej (suszonych łodyg maku), nazywanej „zupą”, „makiwarą”;
• paląc – za pomocą długiej fajki, wdychając opary palonej substancji, co jest bardzo popularne w krajach azjatyckich lub podgrzewając od spodu płomieniem zapalniczki substancję położoną na folii aluminiowej;
• dożylnie – opium umieszcza się na metalowej łyżeczce z odrobiną wody i podgrzewa. Ostudzoną mieszankę wstrzykuje się strzykawką do żyły. Osoby, które nigdy wcześniej nie zażywały opium w tej formie, mogą nawet po kilku kroplach tego roztworu dostać niewydolności oddechowej lub nawet umrzeć;
• podskórnie – to najrzadziej spotykana metoda ze względu na to, że wówczas narkotyk nie trafia bezpośrednio do mózgu, krwi i receptorów, czyli nie daje „kopa”, jakiego oczekuje narkoman. Substancja psychoaktywna wchłaniania jest stopniowo.

Palenie opium

Opium można przyjmować na różne sposoby, w tym także poprzez palenie. Palenie opium jest popularne w krajach azjatyckich, gdzie substancję tę wdycha się za pomocą długiej fajki lub podgrzewając ją od spodu płomieniem zapalniczki, położoną na folii aluminiowej. Ta forma przyjmowania opium jest niebezpieczna, ponieważ może prowadzić do uzależnienia psychicznego już po pierwszej dawce, a fizycznego po kilku lub kilkunastu epizodach.

Uzależnienie może przyjść już po pierwszej dawce

Z racji tego, że substancje z grupy opiatów najbardziej i najszybciej uzależniają, opium może spowodować uzależnienie psychiczne już po pierwszej dawce, a fizyczne po kilku lub kilkunastu epizodach. Znajdujące się w opium alkaloidy to inaczej związki psychoaktywne. Zalicza się do nich m.in. morfinę, kodeinę i tebainę. Działają one odurzająco i rozluźniająco. Dlatego właśnie tak łatwo można się od nich uzależnić. Po stanach euforycznych przychodzą jednak z czasem negatywne konsekwencje. Należą do nich m.in. spadek masy ciała, pogorszenie się stanu uzębienia, bezsenność, silne zaparcia.

Przedawkowanie

Najbardziej niebezpieczne przedawkowanie jest zazwyczaj efektem podania opium dożylnie. Wówczas narkotyk działa bowiem najsilniej. Przedawkowanie objawić się może poprzez:

• utratę przytomności,
• zahamowanie aktywności ośrodka oddechowego w mózgu,
• spowolnienie pracy serca,
• osłabienie fizyczne,
• wymioty,
• gorączkę,
• ból głowy i mięśni,
• mdłości,
• nagłą siność warg i skóry.

Na powikłania zdrowotne czy nawet zgon, wpływ może mieć nie tylko przyjęta dawka, ale i zanieczyszczenie roztworu (brud, kurz, piasek itd.) – zwłaszcza przy wytwarzaniu go domowymi sposobami.

W Polsce uprawa maku wysokomorfinowego oraz zbieranie mleczka makowego są nielegalne.